छोडिएका दुई अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्रीले अन्तरिक्षबाटै मतदान गर्ने
अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स र बुच विलमोरले अन्तरिक्षबाटै आसन्न अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावमा मतदान गर्ने तयारी गरिरहेका छन्। उनीहरू सन् २०२५ को फेब्रुअरीसम्म अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशन (आइएसएस) मा बस्नुपर्ने भएपछि अन्तरिक्षबाटै मतदान गर्न उत्साहित भएका हुन्।
टेक्सास राज्यको विधायिकाले सन् १९९७ मा नासाका कर्मचारीहरूलाई अन्तरिक्षबाट मतदान गर्न अनुमति दिने कानून पारित गरेपछि अन्तरिक्ष यात्रीहरूले अन्तरिक्षबाट मतदान गर्न पाउने अवसर पाएका छन्। यसअघि सन् १९९७ मा नासाका डेभिड वुल्फले पहिलो पटक अन्तरिक्षबाट मतदान गरेका थिए। सन् २०२० मा नासाकी अन्तरिक्ष यात्री केट रुबिन्सले पनि अन्तरिक्षबाटै अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावमा आफ्नो मतदान गरेकी थिइन्।
विलियम्स र विलमोरले पनि यस अद्वितीय अनुभवलाई अपनाउने योजना बनाएका छन्। मतदानमा नागरिकको अधिकार र जिम्मेवारीलाई महत्त्व दिँदै, विलमोरले हालैको एक पत्रकार सम्मेलनमा भने, “मैले आज मतपत्रका लागि अनुरोध पठाएको छु। हामीले केही हप्तामा मतपत्र प्राप्त गर्नेछौं। मतदान नागरिकको एक महत्वपूर्ण अधिकार हो, र नासाले दिएको यो अवसरका लागि हामी उत्साहित छौं।”
यो जोडी अन्तरिक्षमा जुन ५, २०२४ मा बोइङको स्टारलाइनर अन्तरिक्ष यान मार्फत पुगेका थिए। तर, केही प्राविधिक समस्याका कारण उनीहरू निर्धारित समयमा पृथ्वीमा फर्कन नसके। यानमा हिलियम लिक र थ्रस्टरमा समस्या देखिएपछि, यानलाई चालक दलबिना पृथ्वीमा फिर्ता ल्याउने निर्णय गरियो। यस घटनापछि विलियम्स र विलमोर अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा तीन महिनाभन्दा बढी समय बिताउन बाध्य भए।
तत्काल उनीहरूलाई पृथ्वीमा फर्काउन नसकिने भएपछि, आगामी वर्षको फेब्रुअरीमा स्पेसएक्सको ड्र्यागन अन्तरिक्ष यानबाट उनीहरूलाई सुरक्षित रूपमा फिर्ता ल्याइने योजना रहेको छ। तर, उनीहरूले त्योभन्दा पहिले नै आफ्नो मतदान अधिकार प्रयोग गर्नेछन्।
यस प्रकारको मतदान प्रक्रियाले विज्ञान र नागरिक अधिकारको महत्त्वलाई उजागर गरेको छ। अन्तरिक्षबाट मतदान गर्न नासाले विशेष प्रकारको सुरक्षा प्रोटोकल अपनाएको छ। अन्तरिक्ष यात्रीहरूले चुनावी अधिकारीहरूलाई ईमेलमार्फत मतपत्र अनुरोध गर्छन्, र त्यसपछि सुरक्षासहितको इन्टरनेटमार्फत आफ्नो मतदान प्रक्रिया पूरा गर्छन्। यसले उनीहरूलाई पृथ्वीमा उपस्थित नभए पनि आफ्नो नागरिक कर्तव्य पुरा गर्ने अवसर दिन्छ।
सुनीता विलियम्स र बुच विलमोरजस्ता अन्तरिक्ष यात्रीहरूका लागि अन्तरिक्षबाट मतदान गर्न पाउनु, न केवल प्राविधिक सफलता हो, तर नागरिक कर्तव्यको बलियो उदाहरण पनि हो। यो विशेष अवसरले अन्तरिक्षको शून्य गुरुत्वाकर्षणमा बसेर पनि लोकतन्त्रलाई अभ्यास गर्न सकिने देखाएको छ, जसले विज्ञान र प्रजातन्त्रको सशक्त सम्बन्धलाई थप बलियो बनाएको छ।
