नेपालका किसानहरू बर्सेनि उत्पादन खेर जाने समस्याबाट पीडित छन्। शीतभण्डारको अभाव, बजार व्यवस्थापनको कमी, र खेतीपातीको योजना (क्यालेन्डर) नहुँदा यो समस्या झन् जटिल बन्दै गएको छ।
बजार मूल्य नपाएर तरकारी खेर
गएको वर्ष काठमाडौंको कालिमाटी क्षेत्रमा करिब ५० हजार किलो गोलभेँडा सडकमा फालिएको थियो। किसानले बजार मूल्य नपाएपछि विरोधस्वरूप यो कदम उठाए। तर, त्यही सिजन सकिएपछि भारतीय गोलभेँडा उच्च मूल्यमा आयात गर्नुपरेको थियो।
चितवन, मकवानपुर, र काभ्रेका किसानहरूले पनि बारम्बार यस्तै समस्या सामना गर्दै आएका छन्। तरकारीले बजार मूल्य नपाउँदा किसानहरूले उत्पादन बारीमै जोत्न बाध्य हुने गरेका छन्।
विकल्प खोज्न आवश्यक
कृषि विज्ञहरूको सुझावमा, किसानहरूले उत्पादनको विविधता र वैकल्पिक उपायहरू खोज्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्।
- वैकल्पिक उत्पादन: काउलीबाट चाना, गुन्द्रुक, र अन्य परिकार उत्पादन गर्ने।
- क्यालेन्डर व्यवस्थापन: सिजन अनुसार बिउ रोप्ने समय मिलाएर उत्पादनलाई नियमित बनाउने।
शीतभण्डारको अभाव प्रमुख चुनौती
स्थानीय सरकारहरूले शीतभण्डार निर्माणमा चासो नदेखाउँदा उत्पादन खेर जाने समस्या बारम्बार देखा परेको छ। कोल्ड स्टोरले कम्तीमा १५ दिन उत्पादन होल्ड गर्न सहयोग पुर्याउन सक्छ।
सरकारको भूमिका र समाधान
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका अनुसार किसानहरूले बजार बुझेर उत्पादन गर्नुपर्ने बताइएको छ।
- शीतभण्डार निर्माण
- बजार अनुगमन
- कृषि उत्पादनमा मूल्य थप्ने उपायहरूको प्रवर्द्धन
यी उपाय अपनाएर किसानका समस्या समाधान गर्न सकिन्छ।
निरन्तर योजना आवश्यक
किसानका लागि क्यालेन्डर व्यवस्थापन र सहकारीस्तरमा योजना बनाउने अभ्यासले दीर्घकालीन समाधान दिने विश्वास लिइएको छ। अब किसानलाई वैकल्पिक उत्पादन र बजार व्यवस्थापनमा ध्यान दिन अनुदान र तालिम प्रदान गर्न सरकार र सहकारी संस्थाहरूले सक्रिय भूमिका खेल्नुपर्छ।
